پیامبر (ص): حال کسی که به امام دسترسی ندارد سخت تر از حال یتیم است. (زیرا در مسائل زندگی حکم امام را نمی داند.) راه حل ارائه شده توسط پیامبر (ص) چنین بود که افرادی از پیروان امام که به علوم اهل بیت (ع) آشنا هستند باید نا آشنایان را آگاهی بخشند؛ در نتیجه چنین شخصی در بهشت با پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) خواهد بود.
امام عصر (عج): در پاسخ به اسحاق بن یعقوب که در مورد (رویدادهای جدید) در عصر غیبت سؤال کرد، پاسخ دادند: (و در مورد رویدادهاى زمان به راویان حدیث ما رجوع کنید. که آنان حجّت من بر شمایند و من حجّت خدا بر آن ها مى باشم.)
ضرورت زمانشناس بودن فقیه، این دو روایت بیانگر این است که مسلمانان در غیبت امام نه تنها در مسائل فردی بلکه در مسائل اجتماعی هم باید به فقیه مراجعه کنند و انجام چنین وظیفه ای فقط با نفی حاکمان طاغوت و تشکیل حکومت اسلامی میسر است.
مرجعیت دینی: در شکل مرجعیت فقیه
تعریف مرجع تقلید: فقیهی که احکام و قوانین دین را در اختیار مردم قرار داده و مردم غیر متخصص در این زمینه به آنان رجوع می کنند.
ولایت ظاهری: در جهارچوب ولایت فقیه
تعریف ولی فقیه: از فقیهان واجد شرایط کسی که توانایی اداره حکومت را دارد و رهبر جامعه است و قوانین الهی را در جامعه پیاده می کند، ولی فقیه نام دارد.
با تقوا باشد.
عادل باشد.
زمانشناس باشد.
اعلم باشد.
زمان شناس یعنی بتواند احکام دینی را متناسب با نیازهای روز به دست آورد.
اعلم یعنی: از میان فقها از همه عالمتر باشد.
ولی فقیه.
با تقوا باشد.
عادل باشد.
زمانشناس باشد.
مدیر و مدبر باشد؛ بتواند جامعه را در شرایط پیچیده جهانی رهبری کند.
شجاعت و قدرت روحی داشته باشد؛ بدون ترس دربرابر زیاده خواهی های دشمنان بایستد و در اجرای احکام دین از کسی نترسد و مقابل تهدیدها بایستد.
مشروعیت یعنی ولی فقیه پنج شرط گفته شده را داشته باشد یعنی دین به او اجازه رهبری داده است در غیر این صورت پیروی از او حرام است.
مقبولیت یعنی مورد پذیرش مردم باشد. (تشکیل نظام و حکومت اسلامی بر پایه مشروعیت و مقبولیت استوار است..)
اول: از دو نفر عادل و مورد اعتماد که بتوانند فقیه واجد شرایط را تشخیص دهند، بپرسیم.
دوم: یکی از فقیهان در میان اهل علم آنچنان مشهور باشد که انسان مطمئن شود، واجد شرایط است.
انتخاب ولی فقیه با مرجع تقلید تفاوت دارد، زیرا اداره جامعه تنها با یک مجموعه قوانین و یک رهبری ممکن است در غیر این صورت هرج و مرج و تفرقه پیش می آید. این یک امر بدیهی و روشن در تمام نظام های سیاسی دنیاست.
مستقیم: انتخاب امام خمینی (ره) با حضور مردم در اجتماعات و راهپیمایی های سراسری
غیرمستقیم: مردم به خبرگان رأی داده و آنان از میان فقها، شخص شایسته تر را رهبر اعلام می کنند.(انتخاب آیت الله خامنه ای)